De Merovingische tijd (6de - 7de eeuw) is voor het vruchtbare Haspengouw een periode van betrekkelijke rust, tevens een periode van kerstening. PEPIJN VAN LANDEN, zoon van Karloman, is waarschijnlijk in 580 in Landen geboren. Hij zou hofmeier worden van de Merovingische koningen en zou in 640 gestorven zijn. Hij werd de stamvader van een roemrijk geslacht van prinsen en vorsten. Zijn dochter Begga (620-695) huwde Anseginsel. Uit dit huwelijk sproot Pepijn van Herstal (650-714). Dan volgt de verdere stamboom: Karel Martel (689-741), Pepijn de Korte (714-768) en uiteindelijk Karel de Grote (742-814). Te Landen werd Gertrudis geboren (626-659), dochter van Pepijn van Landen, latere abdis van Nijvel, heilig verklaard (patrones van Landen). Zij zal Amandus (patroonheilige van Wezeren) ondersteunen in zijn kersteningswerk. De zoon van Pepijn van Landen - Grimoald (615-656) - wilde voortijdig de koningskroon grijpen maar werd, samen met zijn zoon, te Parijs in duistere omstandigheden vermoord. Uit de Frankische periode herinnert het domein SINTE GITTER met twee motheuvels (kunstmatige heuvels met woontoren) en de belangrijkste overblijfselen van de primaire Merovingische kerk die thans in het lokale museum is blootgelegd en tentoongesteld.

In 843 wordt het rijk van Karel de Grote verdeeld onder zijn drie kleinzonen. Landen behoort daarna tot het hertogdom Neder-Lotharingen in het Middenrijk. Later ontstaat daaruit het graafschap Leuven. Wanneer de graven van Leuven hun titel veranderen in deze van hertogen van Brabant is reeds een verdeling van de gronden ingetreden en behoort de Sint-Gertrudiskerk toe aan het prinsbisdom Luik. Vanaf de 12de eeuw zijn er aanwijzigen voor het bestaan van een adelijk geslacht in Landen. Deze familie ging zich naar Landen noemen. De oudst vermelde naam van dit geslacht zou Gerard van Landen (ca 1065-1136) zijn. Samen met zijn zoon Hendrik stond hij in de grensconflicten tussen het hertogdom Brabant en het Prinsbisdom Luik aan de Luikse zijde (als ondervoogd voor het Luikse kapittel Sint-Lambertus). In de 12de eeuw heeft de familie mogelijk (een deel van) hun bezit in leen gegeven aan de hertog van Brabant. Giselbert van Landen (1168) en Arnold (1213), 'castellain de Landres', komen immers aan Brabantse zijde voor. Deze laatste sneuvelt bij de Slag van Steps (1213). Er zijn aanwijzingen dat de plaatselijke heren van Tilburg-Oisterwijk ook de heren van Landen waren. Hoewel het niet precies duidelijk is hoe, lijkt de hertog HENDRIK I van Brabant erin geslaagd te zijn zich te ontdoen van de familie in beide gebieden. In beide bezittingen, Landen en Oisterwijk, stichtte de hertog een novum oppidum (nieuwe stad), waaraan hij vervolgens stedelijke rechten verleende. De benaming 'Van Landen' komt niet meer voor na 1229. Men sluit echter niet uit dat de familie met de stichting van de nieuwe stad Landen haar naam veranderde in Ouderstad (Oud-Landen). Zo wordt in 1312 'Egidius de landenne dictus de ouderstad' vermeld. Ook aan het einde van 14de eeuw komt de naam 'vander Ouderstad' nog voor.

In het begin van de 13de eeuw streeft Hendrik I van Brabant ernaar de handelseconomie naar het Rijngebied te bevorderen en zal hierbij rechtstreeks te Landen een stad in het leven roepen met de daaraan verbonden persoonlijke voorrechten en de economische vrijheid voor de inwoners: een versterkte stad. Elk dorp beleeft een eigen geschiedenis gedurende vele eeuwen. Doorheen de Middeleeuwen blijven de afzonderlijke dorpen verder bestaan. Maar verder gescheiden door twee staten. Behoren tot het prinsbisdom Luik: Walsbets, Walshoutem en Wezeren; behoren tot het hertogdom Brabant: de gemeenten Eliksem, Ezemaal, Laar, Neerwinden, Overwinden, Wange, Neerlanden, Rumsdorp, Waasmont en de kleine stad Landen. De gemeente Attenhoven krijgt het statuut van vrijheerlijheid en zal gedurende vele jaren een twistgebied vormen tussen Brabant en Luik.

Hertog Jan III bezorgt Landen in 1347 de zware stadspoorten van Waremme als oorlogsbuit. In 1356 worden ze door de troepen van de prinsbisschop van Luik heroverd.

1480: Filips de Goede schenkt Landen een gemetseld bolwerk met kegelvormige uitkijktorens en stevige houten poorten.

1482: Guillaume de la Marck, een Luikse edelman, neemt Landen in. De meeste Landense poorters en de soldaten worden op beestachtige wijze in de straten afgeslacht. De stad wordt op verschillende plaatsen in brand gestoken. Het stadhuis, met al de keuren en vrijheden gaat in vlammen op.

1483: De broer van Guillaume de la Marck belegert opnieuw Landen.

1488-1489: De ongeregelde troepen van Maximiliaan van Oostenrijk plunderen de stad.

1492: De familie de la Marck laat Landen verwoesten. Er blijven slechts 26 min of meer bewoonbare huizen over.

1507: Franse en Gelderse troepen overvallen Landen.

1554: Duitse huurtroepen overvallen Landen.

1568: op 10 oktober hebben Willem van Oranje en de hertog van Alva een belangrijk onderhoud in de stad. Intussen stelen hun troepen er meubels, paarden en levensmiddelen. Vermoedelijk op het einde van de eeuw verbergt iemand een muntschat op de zolder van de kerk van Wezeren.

1653: de legereenheden van de hertog van Lorreinen breken de parochiekerk op Sinte Gitter open en stelen de meest waardevolle sieraden.

1674: Spanje, de Republiek van de Verenigde Nederlanden en Oostenrijk sluiten te Landen een overeenkomst tegen Frankrijk en Engeland. Een Duits huurlingenleger vergezelt één van de partijen. Na het feestmaal plunderen de troepen de stad. Ze breken ondermeer de ’s Hertogencapelle op het huidige Bronplein open en roven de waardevolle voorwerpen.

1675: de stad wordt geplunderd door Spanjaarden, Nederlanders en Luxemburgers.

1676 (?): Landen wordt geplunderd door Duitse troepen.

1693: eerste Slag bij Neerwinden tussen de Fransen en de geallieerden. De overwinnende Franse troepen plunderen de stad.

1694: Franse troepen bedreigen Landen en eisen een oorlogsschatting. Ze roven de Gertrudiskerk (Sinte Gitter) leeg.

1705: Doorbraak van de Brabantse Linies (Eliksem, Wange).

1793: Tweede Slag bij Neerwinden (18 maart), waarbij de Fransen een smadelijke nederlaag leden tegen de Oostenrijkers. Bij de tweede inval van de Fransen in België - op 29 juli 1794 - verjaagt de Franse generaal Kleber de Oostenrijkers uit het Landense. Dit brengt een gevoelige wijziging in de gemeentelijke structuren teweeg.

Tijdens de week van 20-25 augustus 1795 stelde de Franse overheid de oprichting voor van een 30ste kanton bij het Ourthe-departement (de latere provincie Luik)... het kanton Landen met de Kleine Gete als afbakening (zie figuur links). De deelgemeente Ezemaal verhuist naar het kanton Hoegaarden, maar het Landens kanton krijgt nog twee Nederlandstalige gemeenten erbij (Neerhespen en Overhespen) en de Franstalige gemeenten Avernas-le-Bauduin, Bertrée, Cras-Avernas, Grand-Hallet, Lincent, Pellaines, Petit-Hallet, Racour, Trognée en Wansin. Het Comité de Salut Public van 31 augustus 1795 bekrachtigt dit voorstel en het ontstane kanton Landen zal tot 31 augustus 1963 blijven bestaan.

Al deze gemeenten zullen tijdens het Directoire (1795-1799) een kantonmunicipaliteit vormen - onder het administratief arrondissement Waremme en het gerechtelijk arrondissement Huy - met een voorzitter, een agent en een adjunct-agent in iedere deelgemeente... De voorloper van de huidige fusie. De consulaire staatsgreep van Napoleon op 18 Brumaire jaar XII (9 november 1799) biedt de Fransen een nieuwe grondwet. Na de wet van 28 Pluviôse jaar VIII (17 februari 1800) verwerven de gemeenten opnieuw hun autonomie, leggen in 1802 hun grenzen definitief vast, verkiezen een eigen bestuur, maar blijven behoren tot het kanton Landen. Reeds in 1803 tracht Napoleon de Landense gemeenten onderling te fusioneren. Hierin slaagt hij niet. Intussen, bij Besluyt van 24 Prairial, jaar III van de Franse Republiek (13 juni 1795), heeft Landen de stadstitel verloren.

De fundamentele wet van 1815 - België behoort sedert dit jaar bij Nederland - bepaalt onder artikel 2 dat de nieuwe provincie Luik het territorium van het vroegere departement van de Ourthe omvat. Een voorstel tot provinciale grenswijzigingen van de Landense gemeenten van 23 oktober 1816 krijgt geen uitvoering. Een onderzoek van de gouverneur van 1822 en een voorstel van een bijzondere commissie van 1823 brengen evenmin wijzigingen aan de bestaande toestand. Verscheidene voorziene samenvoegingen van gemeenten in 1821 en 1829 kennen geen succes.

Na de onafhankelijkheid van België in 1830 pogen de verschillende opeenvolgende regeringen de Landense gemeenten te fusioneren of de grenzen van het kanton te wijzigen. Vruchteloos echter. Men moet wachten tot 15 december 1917 wanneer de Duitse bezettende overheid bij besluit van de gouverneur-generaal de vijftien Vlaamse gemeenten van het kanton Landen overplaatst naar Limburg. De Präsident der deutschen Zivilverwaltung herneemt de uitvoeringsmodaliteiten op 13 maart 1918 ... Maar alles blijft beperkt tot papieren veranderingen. De Commissie Harmel voorziet op 13 december 1951 de overgang van de Landense gemeenten van Luik naar Brabant. Na heel wat gepalaver zal zulks effectief intreden op 1 september 1963: het kanton Landen verhuist naar de provincie Brabant. Nadien volgt een eerste onderlinge samenvoeging van gemeenten en per 1 januari 1977 ontstaat het huidige Landen.

Een wetsvoorstel van 1981 van volksvertegenwoordiger Gust Bogaerts voorziet de teruggave van de stadstitel aan Landen. Een wet van 5 juni 1985 zal zulks bekrachtigen. Landen is bijgevolg een kanton, een stad van veertien gemeenten. Wellicht een unicum in België met een wapen en vlag toegekend bij ministerieel besluit van 10 december 1986.

Sedert 1 januari 1995 maakt de stad deel uit van de nieuw opgerichte provincie Vlaams-Brabant.

Voor de beschrijving van het huidige stadszegel verwijzen we naar deze pagina.